De orthopedische afdeling van het AZ Monica is de eerste in ons land (en een van de weinige in Europa) met een eigen 3D printing-lab. Wekelijks ontvangt het ziekenhuis verzoeken van artsen wereldwijd die willen komen kijken naar het goed georganiseerde laboratorium in Antwerpen. “3D-toepassingen nemen een hoge vlucht en de resultaten zijn verbluffend”, aldus Dr. Frederik Verstreken.

Campus Antwerpen van het AZ Monica beschikt over een uitgebreide orthopedische afdeling met 18 orthopedische chirurgen. Dr. Verstreken is gespecialiseerd in hand-, pols- en onderarmchirurgie en is met zijn team een van de drijvende krachten achter de afdeling die visualisatie, digitale planning én 3D-printing toepast. Het AZ Monica gaat dus nog een stap verder dan het 3D-visualiseren en -plannen; ze 3D-printen anatomische modellen en hulpmiddelen ook in het ziekenhuis zelf. Met de complexe 3D-polyamideprinter van de firma Formlabs hoeft het ziekenhuis voor de meeste toepassingen geen beroep meer te doen op derden. Hiermee staat het AZ Monica ver vooruit op andere ziekenhuizen in ons land.

Van twee- naar driedimensionaal

3D-technologie maakt orthopedische operaties nauwkeuriger, sneller, voorspelbaarder en technisch eenvoudiger. Aanvankelijk werd de technologie gebruikt om slecht genezen polsbreuken te corrigeren. De traditionele techniek bestaat uit het bekijken van 2D-röntgenfoto’s en planning op papier, maar dit geeft geen volledig driedimensionaal beeld van de misvorming. Dus er is geen zekerheid dat wat het medische team heeft gepland, volledig in de operatiekamer zou kunnen worden uitevoerd. Dr. Verstreken: “Er zijn dingen die we met 2D niet konden doen, gewoon omdat ze te complex zijn. We moesten patiënten dan vertellen dat ze ermee moeten leven.” Dankzij digitale technologieën kan het team elke casus nauwkeurig plannen, anatomische 3D-modellen afdrukken om tastbare extra dimensie te krijgen voor het planningsproces en in de operatiekamer, en ook operatiegidsen produceren voor meer nauwkeurigheid. “We printen 3D-modellen van complexe fracturen. Dit betekent dat er geen verrassingen zijn op de operatietafel.”

Digitale workflow

Behandelingen met behulp van de digitale workflow beginnen normaal gezien met een CT-scan. Vervolgens print het team anatomische 3D-modellen of bekijken ze de casus in augmented reality om de juiste ingreep te kunnen bepalen. Ze kiezen welke fixatie en wat voor metalen plaat het best geschikt is. Nadat de operatie op de computer is gevisualiseerd, creëert de ingenieur van het team instrumenten (gidsen) die in 3D worden geprint om op het bot van de patiënt te plaatsen. De gidsen vertellen precies waar er gaten moeten worden gemaakt en waar het bot moet worden doorgezaagd. De 3D-printer gebruikt een poeder dat is goedgekeurd voor medisch gebruik en afdrukken met een uiterste precisie. Nog niet alles kan in het ziekenhuis geprint worden. Voor metalen implantaten of op maat gemaakte prothesesn in titanium maakt het ziekenhuis gebruik van partners.

Voordelen

De combinatie van visualisatie, digitale planning en 3D-geprinte anatomishe modellen en instrumenten stelt de chirurg in staat om ongeveer 30 tot 40% van de tijd in de operatiekamer te besparen. Er wordt aanzienlijk meer nauwkeurigheid bereikt en chirurgen zijn veel beter voorbereid om de operatie uit te voeren dan zonder de digitale hulpmiddelen. Bovendien levert het betere resultaten op voor de patiënt en is er minder risico op complicaties. Mensen zijn sneller weer op de been en aan het werk.

3D is de toekomst

3D-technologie evolueert razendsnel. Afgevaardigd bestuurder Geert Smits: “De mogelijkheden gaan veel verder dan orthopedie. Het is onze bedoeling om het labo en de knowhow in de toekomst te delen met andere diensten. De uitdaging zit vooral in het betaalbaar maken van de technologie en het aantrekken van ingenieurs om het op een bredere basis te kunnen toepassen.”